سرج ارستر یا برقگیر (Surge Arrester) یک دستگاه الکتریکی است که برای حفاظت از تجهیزات و تاسیسات الکتریکی در برابر نوسانات ناگهانی ولتاژ و جریان، به ویژه ناشی از صاعقه و سوئیچینگ طراحی شده است. این دستگاه با هدایت جریان‌های اضافی به زمین، از آسیب به تجهیزات جلوگیری می‌کند.

عملکرد سرج ارستر

سرج ارستر معمولاً در حالت عادی به عنوان یک عایق عمل می‌کند و مقاومت بالایی دارد. اما در هنگام بروز اضافه ولتاژ، به سرعت به یک هادی تبدیل می‌شود و جریان اضافی را به سیستم ارت (زمین) منتقل می‌کند. این کار باعث می‌شود که ولتاژ اعمال شده به تجهیزات الکتریکی از سطح آستانه‌ای بالاتر نرود و در نتیجه از آسیب‌های احتمالی جلوگیری شود.

انواع سرج ارستر

سرج ارسترها بسته به کاربرد و نوع نصب، به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند:

- **کلاس B**: برای حفاظت اولیه در برابر صاعقه با تحمل جریان تا 100 کیلوآمپر.
- **کلاس C**: برای حفاظت ثانویه در برابر اضافه ولتاژهای ناشی از سوئیچینگ.
- **کلاس D**: برای تکمیل حفاظت در مدارهای الکتریکی با ولتاژ پایین.
- **سرج ارسترهای دیتا و مخابراتی**: برای حفاظت از خطوط انتقال داده مانند کابل‌های CAT5 و CAT6.

هر کدام از این انواع سرج ارسترها دارای ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود هستند که باید بر اساس نیازهای سیستم انتخاب شوند.

نصب سرج ارستر

نصب سرج ارستر معمولاً در تابلوهای برق و قبل از کلید محافظ جان (RCD) انجام می‌شود. خطوط برق باید به کابل ارت متصل شوند و طول انشعاب سیم‌ها باید کمتر از 0.5 متر باشد تا کارایی دستگاه حفظ شود.

نتیجه‌گیری

استفاده از سرج ارسترها در سیستم‌های الکتریکی نه تنها به حفاظت از تجهیزات کمک می‌کند، بلکه می‌تواند خسارات مالی ناشی از آسیب‌های الکتریکی را نیز کاهش دهد. بنابراین، نصب صحیح و منظم این دستگاه‌ها در تاسیسات الکتریکی بسیار حائز اهمیت است.